Çerkesya

Çerkesya

Tarih boyunca Bizans, Pers, Moğol, Osmanlı ve Rus imparatorluklarının hakimiyet alanlarının tam ortasında yer alan, farklı diller konuşan etnik gruplara ev sahipliği yapan ve merkezi devlet yapısının çok gelişmediği Kuzey Kafkasya gibi bir bölgede herhangi bir etnik grubun ya da halkın yaşadığı toprakların sınırlarını net bir şekilde çizmek, özellikle de bugünden geriye bakarak bölgenin tarihsel ve sosyolojik yapısına dair çıkarımlar yapmak çok kolay değil.

Bununla birlikte, Çerkes dil ve kültürünün şekillendiği, Çerkes etnik kimliğinin oluşup tarih sahnesine çıktığı yer olarak bugün dünya üzerindeki tüm Çerkeslerin ‘anavatan’ olarak kabul ettiği Çerkesya, 1860’lı yıllarda Rusya İmparatorluğu tarafından ele geçirilip nüfusunun ezici çoğunluğunun sürgün edilmesinden önce bu isim altında yaklaşık bin yıldır kayıtlı tarihte yer alan, zaman zaman daralıp genişlemekle birlikte, sınırları büyük oranda bilinen ve Karadeniz ve Doğu Akdeniz havzasındaki devletler ve halklar arası tarihsel, askeri ve diplomatik ilişkilerin içinde yer alan bir ülkeyi ifade eder.

Tarihi Çerkesya coğrafyası, doğu-batı ekseninde Orta Kafkasya’da Terek nehri ile Karadeniz kıyıları arasındaki bölgeyi, kuzey-güney ekseninde ise Kuban nehri ile Abhazya, Karaçay ve Balkar toprakları, Gürcistan ve Osetya arasındaki bölgeyi kapsar. Çerkesya’nın doğu kısmında yer alan Kabardey bölgesi 16. yüzyıldan itibaren diğer Çerkes feodal prenslikleri ve bölgelerinden ayrışarak merkezi bir prenslik olarak ayrı bir siyasi yapıya dönüştü. Kuzey Kafkasya Abazaları siyasal, kültürel ve askeri olarak Çerkesya nüfusunun önemli bir bileşeniydi; bugün de bu özelliklerini korumaktadırlar. Çerkesya topraklarında Karaçaylar, Balkarlar, Çerkesohay olarak adlandırılan Çerkesçe konuşan Ermeniler ve ayrıca Nogay, Çeçen, İnguş, Oset nüfus da yaşamaktaydı.

Günümüzde bahsi geçen tüm bu bölgeler, Rusya Federasyonu sınırları içinde yer almaktadır. Federal sistemi gereği farklı statülerde birçok birimi içinde barındıran Rusya Federasyonu’nda bugün Çerkes adının geçtiği tek idari yapı Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’dir. Ayrıca Adıgey Cumhuriyeti (kuruluşunda adı Adıgey (Çerkes) Özerk Bölgesi’ydi), Kabardey-Balkar Cumhuriyeti, Krasnodar ve Stavropol kraylarının bir kısmı da tarihi Çerkesya topraklarında yer almaktadır.

Bu üç cumhuriyetin nüfusu, başta bu cumhuriyetlere ismini veren halklar olan Çerkesler, Karaçaylar ve Balkarlar olmak üzere Abazalar, Nogaylar ve Ruslardan oluşmaktadır.

İnteraktif Harita (Bölge Seçiniz)