Ürdün

Ürdün Çerkesleri

Büyük Çerkes Sürgünü’nde Balkanlar, Anadolu ve Orta Doğu’ya sürülen Çerkeslerin bir kısmı daha sonra Ürdün Cumhuriyeti olacak olan topraklara yerleşti.

Ürdün’de 1878 yılında Çerkeslerin kurduğu ilk yerleşim, o zamanlar antik Roma şehrinin kalıntılarından ibaret olan Amman oldu. Gelen ilk gruptakiler bir süre kalıntılarda yaşadılar, daha sonra kendi evlerini kurarak bugünkü Amman şehrinin temellerini attılar. 1900’lerin başına kadar süren göç dalgalarında Wadi Seer, Naour, Sweilah, Jerash ve Rusaifa gibi bölgelere yerleştiler.

1921’den itibaren Ürdün’ün önce Britanya Mandası altında, daha sonra da Haşimi hanedanının başına geçtiği bağımsız bir krallık olarak kuruluşunda nüfuslarının çok ötesinde önemli roller oynadılar. Ürdün ordusunun ve devlet bürokrasisinin oluşmasında da rol oynadılar. Osmanlı ve Britanya manda yönetimi döneminde elde edilen tecrübeler, askeri ve siyasal olarak etnik mobilizasyon kapasiteleri ve Haşimi hanedanıyla kurdukları karşılıklı güvene dayalı yakın ilişkiler Ürdün’deki Çerkes toplumunun geleceğini derinden etkiledi. Ürdün kraliyet sarayının muhafız alayının Çerkeslerden oluşması gibi sembolik öğeler bu ilişkinin günümüzdeki yansımasıdır.

Amman’ın yeni kurulan ülkenin başkenti olması ve yüzyıl içinde nüfusunun 3-4 binden 2 milyona ulaşması, büyük toprak sahibi olan ileri gelen Çerkes ailelerin zamanla güçlenerek hem Çerkes toplumu içerisinde hem de Ürdün genelinde yönetici elitler arasına katılmasını sağladı. Aynı şekilde Ürdün Çerkesleri, Ürdün ve Amman’ın bu hızlı değişimi nedeniyle ilk kentli Çerkes diasporası olma özelliğini kazandılar, kurulan ilk köyler de Amman şehrinin mahallelerine dönüştü.

Ürdün’deki Çerkes sayısı tam olarak bilinmese de 40 ile 100.000 arasında tahminler vardır.

Ürdün siyasi sistemi içerisinde Çerkesler resmi olarak tanınmaktadır ve Ürdün Parlementosu’nda 2 milletvekili kontenjanları vardır. Ayrıca, 1932 yılında kurulan Çerkes Yardımlaşma Derneği başta olmak üzere birçok Çerkes toplum örgütü, iki profesyonel spor klübü ve Çerkesçe eğitim de veren bir özel okul vardır. 1950’li yıllarda Sovyetler Birliği döneminde dahi Çerkesya ile kurulan ilişkilerin sonucu olarak uzun yıllardır anavatanla devam eden karşılıklı ticari, kültürel, resmi vb köklü bağlar vardır.

Bu özellikleri nedeniyle Ürdün Çerkesleri, global Çerkes diasporası içerisinde sayılarının ötesinde etkinliğe sahiptir.